Jeśli jesteś w Atenach albo wypoczywasz w okolicach Artemidy, we wschodniej części Attyki, i interesujesz się historią lub mitologią, koniecznie warto zaplanować wycieczkę do Braurony (Βραυρώνα) . To spokojne miejsce, w którym możesz zobaczyć coś więcej niż tylko kamienne ruiny.

Zaledwie 38 kilometrów od centrum Aten znajduje się jedno z ciekawszych stanowisk archeologicznych w regionie - dawne sanktuarium Artemidy. Braurona to miejsce z historią, ale też wyjątkowym klimatem związanym z kultem kobiecym i rytuałami przejścia, w których uczestniczyły młode Ateńskie kobiety. Jeśli szukasz więc miejsca mniej oczywistego, bez tłumów, ale pełnego znaczeń - Braurona będzie świetnym wyborem na ciekawą wycieczkę i niekrótką podróż w czasie.

Mit, historia i kult Artemidy Brauronia

Braurona było to miejsce zamieszkałe już od epoki neolitu, ale szczególną rolę zyskało w VIII w. p.n.e., kiedy rozwinął się tu kult Artemidy Brauronia - bogini chroniącej kobiety, rodzące matki i dzieci. Według mitologii greckiej właśnie tutaj miała trafić Ifigenia, córka Agamemnona, po cudownym ocaleniu przed ofiarą złożoną w Aulidzie. Podobno została kapłanką Artemidy i po śmierci pochowano ją w Brauronie. Opowieść ta tłumaczyła obecność tajemniczego drewnianego wizerunku bogini (tzw. xoanon) i rytuałów, które uczyniły z Brauronu unikatowe miejsce w świecie starożytnych Greków.

W VI w. p.n.e. tyran Pizystrat sprowadził kult Artemidy Brauronia także na ateński Akropol - to dowód na to, jak ważne było to miejsce w całym regionie Attyki. Ale to w Brauronie odbywały się najważniejsze rytuały i procesje, przyciągające kobiety i dzieci z całych Aten.

powiązany artykuł

Co zobaczyć w Artemidzie? Ruiny ukrytego sanktuarium na plaży

Rytuał arktoi: kiedy dziewczynki stawały się „małymi niedźwiedzicami”

Braurona zwana też Brawron był sanktuarium naprawdę wyjątkowym, to tutaj co pięć lat odbywało się święto Brauronia, podczas którego młode dziewczęta w wieku od 5 do 10 lat brały udział w rytuale zwanym arkteia (άρκτεια). Przebrane w szaty w kolorze szafranu, nazywane arktoi („niedźwiedzice”), brały udział w rytualnych grach, tańcach i biegach, symbolicznie „udając dzikie zwierzęta” - niedźwiedzie, które były święte dla Artemidy.

Rytuał miał charakter przejścia, czyli niejako dziewczęta były niejako „oddawane” Artemidzie, aby zapewnić sobie zdrowe dorastanie, szczęśliwe małżeństwo i pomyślne macierzyństwo. To jedno z nielicznych miejsc w starożytnej Grecji, gdzie młode kobiety odgrywały tak wyraźną rolę w oficjalnym kulcie.

W ofierze składano zazwyczaj koźlęta, a dziewczynki często zostawiały po sobie wotywne dary - zabawki, figurki, ozdoby - które dziś obejrzeć możemy w muzeum.

Zabytki i znaleziska: archeologiczna skarbnica

Ruiny kompleksu świątynnego w Brauronie zostały częściowo odkopane i zrekonstruowane. Znajdziemy tu miedzy innymi:

• Świątynię Artemidy z V w. p.n.e. - dorycką budowlę na planie prostokąta, z zachowanymi kolumnami i fundamentami

• Stoa w kształcie litery Π - kolumnowy krużganek otaczający dziedziniec, gdzie mieściły się pomieszczenia rytualne

• Niewielki teatr, prawdopodobnie wykorzystywany podczas uroczystości religijnych

• Kamienny most nad rzeką Erasinos, prowadzący do sanktuarium

• Kaplicę św. Jerzego, zbudowaną na ruinach antycznego ołtarza

W pobliżu działa także Muzeum Archeologiczne Brauronu, prezentujące niezwykle poruszające artefakty: marmurowe posągi dziewczynek z czasów klasycznych, figurki, naczynia, ozdoby i zabawki, jakie dziewczynki mogły zostawiać w ofierze bogini. Jednym z najbardziej znanych eksponatów jest rzeźba dziewczynki przytulającej królika - symbol dzieciństwa i opieki Artemidy.

Praktyczne informacje dla zwiedzających

Jeśli interesują Was takie opowieści Braurona jest doskonałym miejscem na jednodniową wycieczkę z Aten.

• Lokalizacja: ok. 38 km na wschód od Aten, blisko Porto Rafti

• Dojazd samochodem: autostrada Attiki Odos (A6) → zjazd na Markopoulo → Porto Rafti → Braurona

• Komunikacja publiczna: Do Braurony można dojechać komunikacją miejską na dwa sposoby. Jedna z opcji to podróż metrem linii 3 do lotniska, następnie przesiadka na autobus X97 do Markopoulo, skąd kursuje lokalny autobus 320 bezpośrednio do Braurony. Druga możliwość to metro linii 3 z wysiadką na stacji Nomismatokopio, skąd odjeżdża autobus 323 w kierunku Artemidy. W obu przypadkach należy jednak pamiętać, że przystanek autobusowy znajduje się w pewnym oddaleniu od muzeum i stanowiska archeologicznego, dlatego konieczny będzie kilkunastominutowy spacer pieszo.

Godziny otwarcia i bilety

• Stanowisko archeologiczne: otwarte codziennie oprócz wtorku, w godz. 8:30–15:30

• Muzeum: również otwarte codziennie oprócz wtorku, w tych samych godzinach

• Uwaga: bilety na muzeum i na teren wykopalisk sprzedawane są oddzielnie. Cena każdego z nich wynosi około 5 euro (lub 3 euro w przypadku biletu ulgowego).

Wskazówki i dodatkowe atrakcje

• Najlepszy czas na zwiedzanie to wiosna (kwiecień–maj) i wczesna jesień (wrzesień–październik) - przyroda jest wtedy najpiękniejsza, a temperatura łagodna.

• Weź wygodne buty, wodę i coś na słońce - teren jest otwarty i kamienisty.

• Jeśli nie posługujesz się j. angielskim - warto też zabrać przewodnik lub aplikację, bo część opisów jest tylko po grecku.

• Po zwiedzaniu można udać się na plażowanie do Artemidy, na spacer nadmorski w Porto Rafti lub odwiedzić lokalne winiarnie w Markopoulo.

Dlaczego warto?

Oczywiście, że warto. To miejsce wyjątkowe, nieprzesadnie skomercjalizowane, mimo że obowiązuje bilet wstępu. Braurona pozostaje rzadko odwiedzana, a jednocześnie niezwykle wartościowa – duchowo, historycznie i estetycznie. To nie tylko ruiny, ale pradawna to opowieść o dziewczynkach, które uczyły się dorastać pod opieką bogini. To także poruszająca lekcja o kobiecej stronie religii w starożytnej Grecji. A dzisiaj, idealna propozycja na spokojny dzień poza miastem wśród ciszy, kamieni i śpiewu cykad.

powiązany artykuł

Artemida koło Aten - co warto wiedzieć? Pytania i odpowiedzi o wakacjach nad morzem